Syeikhul Islam Zakariyya Al-Ansari

Nama dan pembesaran

Beliau ialah Syeikhul Islam, al-Qadhi al-Qudhah (qadi agung), Zainul ‘Abidin (perhiasan para ‘abid), al-Hafiz (seorang penghafal hadis), Abu Yahya, Zakariyya bin Muhammad bin Ahmad bin Zakariyya al-Ansari as-Sunaiki al-Misri al-Azhari al-Asy’ari asy-Syafi’e.

Dilahirkan di Sunaikah (nama sebuah kampung di Mesir) pada tahun 826 Hijrah. Ada juga pendapat yang mengatakan beliau di lahirkan pada tahun 823 Hijrah dan ada juga mengatakan pada 824 Hijrah tetapi pendapat yang mengatakan pada tahun 826 Hijrah lebih tepat.

Beliau dilahirkan dalam keluarga yang sangat miskin. Diceritakan bahawa beliau sentiasa dalam keadaan kelaparan kerana tidak mempunyai wang untuk membeli makanan. Pada waktu malam beliau keluar untuk mengutip sisa-sisa kulit tembikai kemudian dibasuh lalu beliau memakannya. Begitulah keadaan para ulama dahulu. Kebanyakan mereka dilahirkan dalam keluarga yang miskin tetapi kemiskinan tidak pernah menghalang mereka menuntut ilmu.

Menuntut ilmu

Beliau mula menghafal al-Quran di bawah bimbingan dua orang faqih iaitu Syeikh Muhammad bin Rabi’ dan Syeikh al-Burhan al-Faqusi al-Balbisi.

Kemudian beliau mula menghafal matan-matan ilmiah seperti kitab Umdah al-Ahkam oleh al-Hafiz Abdul Ghani al-Maqdisi dan kitab Mukhtasar al-Tibrizi oleh Abi al-Khair Muzaffar al-Tibrizi.

Pada tahun 841 Hijrah, ketika berumur 15 tahun, beliau bertolak menuju ke Kaherah untuk menuntut di Jami’ al-Azhar. Di sana beliau menamatkan hafalan kitab Mukhtasar at-Tibrizi dan mula menghafal kitab Minhaj at-Thalibin oleh an-Nawawi dalam ilmu fiqh, Alfiyyah Ibnu Malik dalam ilmu nahu, asy-Syatibiyyah dalam ilmu qiraat, Mazumah ar-Rai’yyah oleh al-Zanjani, Minhaj al-Wusul oleh al-Baidhawi dalam ilmu usul fiqh dan sebahagian daripada kitab Alfiyyah al-Iraqi dalam ilmu mustholah hadis. Beliau tinggal di Kaherah tidak lama dan beliau pulang semula ke kampungnya selepas itu.

Beliau kembali semula ke Kaherah untuk kali kedua untuk menuntut ilmu dengan para ulama di Mesir dalam pelbagai bidang ilmu sehingga beliau menjadi alim dan mahir dalam pelbagai bidang ilmu seperti nahu, bahasa Arab, tafsir, hadis, fiqh, usul fiqh, qiraat, sastera Arab dan lain-lain.

Keahlian dalam bidang ilmu

Keahliah beliau dalam pelbagai bidang ilmu terbukti apabila beliau diamanahkan untuk mengajar di pelbagai madrasah. Malah guru-guru beliau turut memberi keizinan kepada beliau untuk mengajar.

Pada tahun 886 Hijrah, beliau dilantik menjadi Qadhi Qudhah di bawah pemerintahan Raja Mesir iaitu, an-Nasir Muhammad bin Qaitibai dan beliau memegang jawatan tersebut sehingga beliau meninggal dunia. Walaupun sibuk dengan tugas sebagai qadi tetapi tugas tersebut tidak pernah menghalang beliau daripada aktiviti mengajar, mengeluarkan fatwa dan menulis.

Beliau sempat hidup dibawah pemerintahan lima orang raja kerajaan Mamluk Mesir iaitu an-Nasir Muhammad bin Qaitibai, al-Zahir Qansuh, al-Asyraf Jan Bilath, al-‘Adil Thuman Bai dan al-Asyraf al-Ghauri.

Guru-guru beliau

Beliau membaca al-Quran daripada beberapa orang guru, antaranya:

1. Syeikh Riduan bin Muhammad bin Yusuf bin Salamah bin al-Baha’, Abu an-Na’im al-‘Aqbi asy-Syafi’e.

2. Syeikh Soleh bin Amr bin Ruslan ibn al-Qadhi Abu al-Baqa’ Siraj ad-Din al-Bulqini.

3. Syeikh Tahir bin Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Makin ad-Din, Abu al-Hasan an-Nuwairi al-Maliki.

4. Syeikh Nur ad-Din Ali bin Muhammad bin al-Imam Fakh ad-Din al-Balbisi asy-Syafi’e.

Beliau mengambil ilmu fiqh daripada:

5. Syeikh Ahmad bin Abdullah bin Mufarraj bin Badr ad-Din al-A’zzi asy-Syafi’e.

6. Syeikh Ahmad bin Ali bin Muhammad al-Syihab, Abu al-Fadl al-Kanani al-Asqalani, terkenal dengan nama Ibnu Hajar al-Asqalani.

7. Syeikh Muhammad bin Ismail bin Ahmad bin Yusuf bin al-Syams al-Wana’ie asy-Syafi’e.

8. Syeikh Musa bin Ahmad bin Musa bin Abdullah bin Sulaiman as-Subki al-Qahiri asy-Syafi’ie.

Beliau mengambil ilmu hadis daripada:

10. Syeikh Ibrahim bin Sadaqah bin Ibrahim bin Ismail, Burhan ad-Din Abu Ishaq bin Fath ad-Din al-Maqdisi al-Hanbali.

11. Syeikh Abu Abbas Ahmad bin Rejab bin Tibgha asy-Syafi’e, dikenali dengan nama Ibnu al-Majdi.

12. Syeikh Muhammad bin Ali al-Qayati asy-Syafi’e.

13. Syeikh Muhammad bin Sulaiman bin Mas’ud, Muhyi ad-Din Abu Abdullah al-Kafiji.

14. Syeikh Husain bin Ali bin Yusuf, Badr ad-Din al-Irbili al-Huskafi asy-Syafi’e.

Beliau membaca kepada guru-gurunya kitab Sirah an-Nabawiyyah, Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim, Musna Imam asy-Syafi’e, Sunan an-Nasa’ie as-Sughra dan Sunan Ibnu Majah.

Kesemua guru-gurunya memberikan ijazah kepada beliau dan disebutkan dalam kitab thabatnya bahawa guru-guru beliau lebih daripada 150 orang.

Imam Zakariyya al-Ansari telah dipakaikan khirqah as-sufiyyah oleh beberapa orang gurunya iaitu :

15. Syeikh Abi Abbas Ahmad bin Ali al-Atkawi.

16. Syeikh Abi Hafs Umar bin Ali an-Nabtini.

17. Syeikh Ahmad bin Ali al-Dimyathi.

Beliau mengambil ilmu tarikat daripada Syeikh Muhammad bin Umar al-Wasithi al-Umri asy-Syafi’e.

Murid-murid beliau

Oleh sebab keilmuan dan kealiman beliau dalam pelbagai jenis ilmu Islam, maka ramailah para ulama yang dating menuntut dengan beliau, di antaranya:

1. Syeikh Abu Bakar bin Muhammad bin Yusuf al-Qari.

2. Syeikh Ahmad bin Ahmad bin Ahmad bin Muhammad, Syeikhul Islam Syihab ad-Din terkenal dengan nama Ibnu Hajar al-Haitami al-Misri al-Makki asy-Syafi’e. Telah dijelaskan biodata beliau dalam posting yang lalu.

3. Syeikh Ahmad bin Ahmad bin Hamzah al-Ramli al-Ansari asy-Syafi’e.

4. Syeikh Ahmad bin Syihabuddin al-Ramli al-Misri asy-Syafi’e. Beliau merupakan murid utama bagi Imam Zakariyya al-Ansari. Beliau berdamping dengan Imam Zakariyya al-Ansari dalam waktu yang sangat lama sehingga beliau diberi kebenaran oleh Imam Zakariyya al-Ansari untuk membetulkan kitab-kitab karangan beliau sewaktu hayatnya dan selepas matinya dan perkara tersebut tidak diizinkan kepada murid beliau yang lain.

5. Syeikh Ahmad bin Muhammad bin Umar bin Abu Bakar, Syihab ad-Din al-Homsi ad-Dimasyqi asy-Syafi’e.

6. Syeikh Syihab ad-Din al-Birlisi al-Misri asy-Syafi’e, terkenal dengan nama ‘Umairah.

7. Syeikh as-Soleh Abdul Wahab bin Zauqa bin Musa asy-Sya’rawai al-Misri asy-Syafi’e.

8. Syeikh Ali bin Ahmad bin Ali bin Abdul Muhaimin bin Hasan bin Ali, Syeikh Nur ad-Din asy-Syafi’e, terkenal dengan nama al-Qarafi.

9. Syeikh Muhammad bin Ahmad bin Mahmud bin al-Farfur ad-Dimasyqi asy-Syafi’e.

10. Syeikh Muhammad bin Salam bin Ali at-Tablawi.

11. Syeikh Muhammad bin Abdullah, Bahauddin al-Misri.

12. Syeikh Yusuf bin Zakariyya, anak kepada Imam Zakariyya al-Ansari.

Penulisan

Beliau telah menghasilkan lebih kurang 89 buah karangan, di antara kitab beliau yang terkenal ialah:

1. Ahkam ad-Dilalah ‘Ala Tahrir ar-Risalah, syarah kepada kitab Risalah al-Qusyairiyyah karya Imam al-Qusyairi.
2. Tahrir Tanqih al-Lubab, dalam fiqh mazhab asy-Syafi’e.
3. Tuhfah at-Thulab Bi Syarah Tahrir Tanqih al-Lubab, syarah kepada kitab di atas.
4. Tuhfah al-Bari ‘Ala Sahih al-Bukhari, syarah kepada kitab Sahih al-Bukhari.
5. Hasyiah ‘Ala Tafsir al-Baidhawi, catatan ke atas Tafsir al-Baidhawi.

6. Al-Durar As-Saniyyah Fi Syarah Alfiyah, syarah kepada kitab Alfiyah Ibnu Malik dalam ilmu Nahu.

7. Al-Daqa’iq al-Muhakkamah Fi Syarah Al-Muqaddimah, syarah kepada Muqaddimah al-Jazariyyah dalam ilmu tajwid.

8. Syarah al-Arba’in an-Nawawiyyah.

9. Fath al-Baqi Bi Syarah Alfiyah al-Iraqi, syarah kepada kitab Alfiyah al-Iraqi dalam ilmu Mustholah hadis.
10. Fath al-Wahab bi Syarah Minhaj at-Thulab.
11. Minhaj al-Thulab, merupakan ringkasan kepada kitab Minhaj at-Thalibin karya Imam an-Nawawi.

Meninggal dunia

Imam Zakariyya al-Ansar meninggal dunia pada bulan Zulkaedah tahun 926 Hijrah ketika berumur 100 tahun. Jenazah beliau disolatkan di Masjid al-Azhar, malah raja juga turut mensolatkan jenazah beliau. Jenazah beliau dikebumikan tidak jauh dari makam Imam asy-Syafi’e. Semoga Allah merahmati Imam Zakariyya al-Ansari. Amin.

SUMBER